สำหรับประวัติความเป็นมา เขางุ้ม เป็นเขาขนาดย่อมตั้งอยู่ตรงข้ามกับภูเขาช้าง ตำนานเล่าว่า เป็นเขาที่คู่กับเขาช้าง (สัญลักษณ์จังหวัดพังงา) โดยตางุ้มเป็นเจ้าของช้าง คือเมื่อช้างตาย ตางุ้มก็กลั้นใจตายตามไปด้วย ภูเขาลูกนี้มีถ้ำใหญ่ ซึ่งกรมศิลปากรได้เข้าทำการสำรวจภายในถ้ำแห่งนี้แล้วระบุว่า เป็นที่อยู่อาศัยและที่ฝังศพของมนุษย์ สมัยก่อนประวัติศาสตร์ มีอายุนับพันปีมาแล้ว

ลักษณะทั่วไปเป็นถ้ำ ซึ่งอยู่ต่ำกว่าระดับพื้นดินลงไปเล็กน้อย ภายในถ้ำมีความอับชื้นพอประมาณ พื้นถ้ำไม่เรียบ ภายในถ้ำมีความมืดพอประมาณ ต้องใช้ไฟฉาย หรือแสงไฟอย่างอื่นช่วย จึงจะสามารถมองเห็นสิ่งต่างๆ ได้ชัดเจน บางแห่งมีน้ำขังอยู่ บริเวณหน้าถ้ำเป็นแนวเนินดินสูงบังปากถ้ำไว้ ที่เนินดินนั้นจะเป็นเศษเปลือกหอยทับถมกันอยู่ เป็นกองแนวยาวหนาแน่นมาก ส่วนใหญ่เป็นเปลือกหอยทะเล ซึ่งนักโบราณคดีเชื่อว่าเป็นอาหารของมนุษย์โบราณ.